Bevlogen (hybride) leraar

Annemieke van Fessem

‘Ik koos voor het beste van twee werelden’

Hybride leraar, het klinkt als een soort Cyborg. Half mens, half robot. Dat is het niet. Maar wat is het dan wel? We spraken Annemieke van Fessem, voor wie dit nu de gewoonste zaak van de wereld is. Zij combineert twee verschillende functies op verschillende niveaus in de organisatie. Leraar basisonderwijs en Communicatiemedewerker van Tangent. En dat gaat, zoals ze zelf aangeeft, heel goed samen. Door deze combi houdt ze voor zichzelf voldoende uitdaging en een goede balans en creëert ze een waardevolle wisselwerking tussen praktijk en theorie.

Kleurrijke ervaringen

Annemieke: Mijn moeder is altijd leerkracht geweest. Haar eerste baan was op een woonwagenkamp. Daarna ging ze lesgeven op de Fontein in Breda, waar anderstalige kinderen worden opgevangen als ze voor het eerst in Nederland aangekomen zijn. Als kind ging ik vaak mee naar het werk met mijn moeder. Ik weet nog dat de kinderen van de Fontein mijn witte haar zo bijzonder vonden. Voor mij waren die momenten heel waardevol en het liet me zien dat de wereld groter was dan waarin de meeste kinderen uit mijn omgeving opgroeiden. Waar je wieg heeft gestaan, daar heb je geen invloed op, maar het is wel bepalend voor je latere leven.

Worden wie je bent

Ik besef dat ik een bevoorrecht mens ben. Mede door de vrijheid die ik van mijn ouders kreeg om mijn toekomst te bepalen. Op de middelbare school werd duidelijk dat ik heel goed met kinderen overweg kon. Ik werd altijd gevraagd om op te passen en te spelen. Maar daar werd ik naderhand ook wat recalcitrant van. Ik heb meer in mijn mars dan leuk met kinderen omgaan. Dat maakte dat ik op mijn 18e niet voor de Pabo koos, maar voor Communicatie in Utrecht. Daar ben ik na een half jaar mee gestopt. Vervolgens ben ik Toeristisch Management gaan doen, een tweejarige hbo opleiding, waarna ik een jaar Psychologie aan de Universiteit Tilburg heb gedaan. Inmiddels was ik 22 en wist ik even niet meer wat ik moest doen. Ik weet nog dat ik in de tuin met mijn moeder zat, toen ze me vroeg: Wat zou je het liefst willen? De Pabo, antwoordde ik. Wat mijn moeder natuurlijk al lang had aangevoeld. Zo gezegd, zo gedaan. Ik schreef me in voor de 4-jarige voltijd opleiding in Tilburg. Wel even wennen om met medestudenten in de groep te zitten, die een stuk jonger waren. Voor het overige heb ik het prima naar mijn zin gehad. Ik heb het voor mezelf extra uitdagend gemaakt door mijn LIO in Zuid Afrika te doen, waar ik 3 maanden heb lesgegeven.

Werelden verkennen

Maatschappelijke betrokkenheid is iets wat ik altijd heb gehad. Na mijn invalwerk, ben ik begonnen bij de Vlashof, een Tangent school in Tilburg-Noord. Dat is een school waar ik me thuis voelde en waar ik het gevoel had iets te kunnen betekenen voor kinderen die het van huis uit wat minder getroffen hebben dan ik. Gelijkheid is voor mij een belangrijke waarde. Ik wil bijdragen aan het benutten van kansen, kinderen in hun kracht zetten en randvoorwaarden creëren voor het leren. Dat is precies waarom ik na 10 jaar toch na ben gaan denken over een nieuwe stap. Ik was op De Vlashof op een gegeven moment meer bezig met voorwaarden scheppen dan met lesgeven zelf. Ik wilde meer in de klas staan, dichter bij mezelf blijven en concreter resultaat behalen. De school waar ik nu lesgeef, De Wildschut in Gilze, is een typische dorpsschool. Vertrouwd en geborgen, kleinschalig. Net als De Vlashof ook geen afspiegeling van de maatschappij, maar wel even een ander perspectief. Er heerst een andere dynamiek met een rijk verenigingsleven. Dat vind ik nu wel fijn, dat ik de wereld herken waarin ik zelf ben opgegroeid. De switch naar De Wildschut wil niet zeggen dat ik achterover ga leunen. Ik blijf mezelf graag ontwikkelen. Ik heb tijdens mijn loopbaan een Master SEN en opleiding Communicatie gedaan.

‘Ik wil het onderwijs op een hoger plan tillen.’

Blijven groeien

Waar het mij om te doen is, is voortdurend verbeteren en professionaliseren. Dat is mijn drive. Ik wil het onderwijs op een hoger plan tillen. Dat wil ik inhoud geven in mijn werk als leraar en in mijn werk als communicatiemedewerker van Tangent. Juist omdat ik zo graag vooruit wil, is het af en toe frustrerend om te merken dat sommige processen zo lang duren en dat sommige mensen weinig animo tonen om zaken te veranderen. Ik draag het onderwijs een warm hart toe, maar dat is wel iets waar ik moeite mee heb. Ik kan me niet voorstellen dat je het niet leuk vindt om te leren en jezelf te ontwikkelen. Dat is mijn eigen spiegel en leerpunt. Ik vind het werk veel te belangrijk om het de rug toe te keren. Ik zou willen dat mensen mij later herinneren als iemand die daadwerkelijk een steentje heeft bijgedragen. Het zou me niet verbazen als ik ooit nog een keer een uitstapje maak naar de profit sector. Mensen die me kennen, zeggen wel eens dat ik best commercieel ben. Voorlopig voel ik me nog helemaal op mijn plaats, dus is dat niet aan de orde. Laat me maar wat meters maken.

Balans houden

Ik heb 2 functies en drie rollen. Ik ben twee dagen in de week communicatiemedewerker van Tangent, twee dagen in de week leerkracht op De Wildschut, maar ik ben ook didactisch coördinator dus MT lid. Die rollen wil ik goed gescheiden houden, want wat ik doe, wil ik goed doen. Als ik lesgeef, wil ik er voor 100% voor de kinderen zijn. Om die verschillende rollen gescheiden te houden, heb ik preventieve coaching aangevraagd. Ik merk dat het werk als leerkracht fysiek pittiger is. Ik haal met gemak de 10.000 stappen. Maar mijn communicatiewerk doet mentaal een groter beroep op me. En dat is prima voor de balans.

Meer dan lesgeven

Als ik terugkijk naar mijn Pabo opleiding, dan herinner ik me dat ik altijd blij was als ik weer voor de klas mocht staan. Je wordt opgeleid om juf of meester te zijn. Maar alles wat daarbij komt kijken, krijg je niet meteen mee. Je moet veel meer zijn dan juf of meester. Je moet ook verantwoordelijkheid nemen voor zaken die het lesgeven overstijgen. Ik zie veel collega’s worstelen die wat minder affiniteit hebben met bijkomende werkzaamheden, die op een school gedaan moeten worden. Zaken die te maken hebben met strategie en beleid en de coördinatie van projecten. Ik denk dat dat gedeelte van het vak wat wordt onderbelicht.

Tegenstellingen verbinden

Je kunt je in het onderwijs gemakkelijk verliezen in allerlei ontzettend leuke, gezellige en creatieve activiteiten. Die vaardigheden kunnen natuurlijk goed van pas komen, maar het mag niet doorslaan. Professionalisering betekent voor mij dat je kritisch blijft. Is dit echt nodig, voegt het toe aan wat ik kinderen wil laten leren? Bevlogenheid is fijn, maar je hebt ook een gezonde balans nodig tussen rechten en plichten. Ik moet een stevige inhoudelijke discussie met een collega kunnen voeren, van mening verschillen en tegelijk aandacht kunnen houden voor de kwaliteit van de relatie. Ik merk wel eens dat mensen die twee houdingen als onverenigbaar beschouwen.

Duidelijke taal

Zolang ik mijn eigen ontwikkeling aandacht kan geven, houd ik mijn werk-privé balans op orde. Het helpt daarbij ook dat ik vier in plaats van vijf dagen werk. Ik vind het daarnaast fijn als ik open mag zijn in het team en kan benoemen wat ik zie bij een ander en voel bij mezelf. Ik ben graag duidelijk, dat voorkomt dat je allerlei ruis op de lijn krijgt. Ik kan er niet zo goed tegen als mensen met een vinger naar een ander wijzen of zich beklagen. Ik spreek collega’s dan aan op hun eigen verantwoordelijkheid. Wat heb jij eraan gedaan om iets voor elkaar te krijgen?

Betrekken en inspireren

Een van de actuele uitdagingen is om draagvlak te krijgen voor het koersplan van Tangent, dat mensen zich in alle lagen van de organisatie onderdeel voelen van het geheel en in hun gedrag laten zien waar we samen voor staan. Een koersplan gaat ook over de individuele bijdrage. Ik hou me daarnaast bezig met interne communicatie, wat doen we te veel, wat te weinig? Hoe kunnen we als lerende organisatie groeien en hoe kunnen we Tangent steviger op de kaart zetten en onze reputatie versterken?

Verrijkende verbindingen

Naar mijn idee kun je altijd vernieuwend onderwijs realiseren. Op welke school dan ook. Je hebt altijd invloed en je kunt samen een beweging in de goede richting maken. Dat wil ik ook in De Wildschut ondersteunen. Het is kijken naar wat er wèl kan. Ik zie mijn eigen rollen ook een beetje als voorbeeld. Je kunt veel meer dan je denkt. Juist met de combinatie van expertises kan het onderwijs sterker worden. Ik weet zeker dat iemand met een specifiek ambacht als hovenier of theatermaker van grote waarde kan zijn voor een school. Daar moeten we natuurlijk wel de faciliteiten voor bieden. Je kunt alle expertises gebruiken om het onderwijs betekenisvol te maken. Om burgerschap invulling te geven, om 21e eeuwse vaardigheden te illustreren. Ik geloof echt in de kracht van multidisciplinaire verbindingen.

Durven dromen

Hoe kunnen we het vak leraar interessanter maken? Door meer samen te doen, door met en van elkaar te leren. Door te experimenteren met nieuwe mogelijkheden, bestaande structuren ter discussie te stellen en door flexibeler te organiseren. Waarom hebben we geen 365 dagen per jaar school? Dat biedt zowel ouders als professionals veel meer mogelijkheden. We kunnen veel meer toewerken naar integrale oplossingen, de 0-14 school, integrale kindcentra. Insteek moet blijven hoe het onderwijs kan worden verbeterd.

‘Ik wil doorgaan, op zoek blijven, me verder ontwikkelen’

Honger naar beter

Mijn lievelingsboek was vroeger ‘Rupsje nooitgenoeg’ Tot in den treure moest mijn moeder dat aan me voorlezen toen ik klein was. Daar herken ik me wel in. Niet dat het nooit goed genoeg is. Maar wel de honger naar dat het beter kan. Ik wil doorgaan, op zoek blijven, me verder ontwikkelen. Ik besef ook dat het niet altijd loopt zoals ik wil, dat ik dingen moet accepteren zoals ze zijn. Daar had mijn oma een leuke spreuk voor geborduurd: ‘Zo ge ’t nimt, zo heddet’.